Gdy z różnych przyczyn mamy problem z poruszaniem się lub jesteśmy osobami leżącymi, będziemy potrzebować pomocy drugiej osoby, która będzie nas asekurować przy chodzeniu, przemieszczaniu się na wózek, z którą skorzystamy z toalety czy zmienimy pozycję w łóżku. By przeprowadzać te czynności skutecznie, najpierw musimy zastanowić się czy opiekun potrafi i może wykonywać transfer bezpiecznie.

Przemieszczanie podopiecznego a zdrowie opiekunów

Opiekun pomagający osobie niesamodzielnej powinien stale dbać o swój kręgosłup. W przypadku, gdy osoba sprawująca opiekę stanie się nie w pełni sprawna, nie będzie mogła tak skutecznie udzielać pomocy chorym. Przesadzanie, przenoszenie czy podnoszenie osób starszych to zadania opiekuna, które często są wykonywane przez wiele lat. Z tego powodu przydatne jest, aby wypracować właściwe sposoby, które pozwolą bezpiecznie pomóc podopiecznemu i jednocześnie nie przeforsować własnego ciała. Bez odpowiedniego przygotowania i zaznajomienia się z prawidłową techniką, opiekun nie powinien podnosić podopiecznego. Przy pierwszym zetknięciem z tego typu sytuacją wskazanym jest, aby niedoświadczona opiekunka uzyskała wsparcie w zakresie bezpiecznego przemieszczenia chorych od profesjonalnego fizjoterapeuty lub osoby, która zajmuje się tym zawodowo. Stosując właściwe sposoby pomocy osobie starszej, można uchronić się przed bólem i potencjalnymi schorzeniami kręgosłupa.

Kluczowe zasady przemieszczania podopiecznych

1. Nie wolno podnosić podopiecznego poprzez chwyt tzw. „pod pachami”, gdyż może to grozić uszkodzeniem struktury stawu barkowego. Najlepiej jest przełożyć ręce pod pachami osoby chorej i trzymać ją za łopatki.
2. W trakcie przenoszenia podopiecznego z łózka na wózek inwalidzki należy zadbać, żeby jego stopy były ustawione w pozycji pośredniej (pomiędzy równoległą a prostopadłą – na ukos w odniesieniu do łóżka), co zredukuje ryzyko zwichnięcia stawu skokowego.
3. Działania związane z transferem podopiecznego należy wykonywać na ugiętych nogach, aby zredukować obciążenie kręgosłupa.
4. Przy podnoszeniu osoby chorej nie zaleca się pochylać pleców – warto natomiast korzystać z mięśni nóg zarówno przy uginaniu, jak i prostowaniu kolan.
5. Przez cały czas wykonywania czynności opiekuńczych należy pamiętać, aby mieć przez cały czas wyprostowane plecy. Dla przykładu: jeśli tylko to możliwe to trzeba dostosować wysokość łóżka podopiecznego do własnego wzrostu, aby zapobiec nadmiernemu nadwyrężaniu kręgosłupa.
6. W trakcie podnoszenia podopiecznego z łóżka warto podtrzymywać swoje ciało poprzez oparcie jednego z kolan na łóżku osoby chorej.
7. Jeśli podopieczny ma przymocowane do łóżka drabinki lub inne zabezpieczenia to należy je opuścić przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań opiekuńczych.
8. Warto pamiętać o ograniczeniu nadmiernych skręceń kręgosłupa i pochyleń bocznych.
9. W trakcie transferu, podopieczny powinien asekurować się poprzez obejmowanie opiekuna w pasie, a nie trzymanie go za szyję.
10. Podczas wykonywania funkcji opiekuńczych ważne jest zadbanie o odpowiedni ubiór, który nie będzie ograniczał ruchów opiekuna seniora.
11. Przy przemieszczaniu osoby chorej zawsze należy korzystać z pomocy dostępnych osób: członków rodziny, rehabilitantów, pielęgniarek czy innych opiekunów.
12. Warto zachęcać podopiecznego, by w miarę swoich możliwości brał czynny udział w transferze.

Przemieszczanie podopiecznego i udogodnienia opiekunów

Na rynku opiekuńczym dostępne są liczne urządzenia i sprzęty, dzięki którym transfer jest łatwiejszy. Zakup lub wypożyczenie podnośnika (lift) przez podopiecznego i jego rodzinę jest bardzo dużym odciążeniem, które pozwala opiekunowi zachować duże bezpieczeństwo swojej pracy. Z jego pomocą można podnieść osobę niesamodzielną z podłogi, czy przetransferować ją z łózka na wózek.

Kolejne udogodnienie to transfer obrotowy, który umożliwia łatwe przemieszczanie obrotowe – rotacyjnie nawet o 360 stopni. Usprawnia przeniesienie osoby niepełnosprawnej z łóżka na fotel czy np. z krzesła na wózek.

Dodatkowo, opiekun może wyposażyć się w różnego typu usprawnienia służące zmianie pozycji lub przenoszenia (tzw. łatwoślizgi). Ułatwiają one szybszy i mniej angażujący siłowo transfer podopiecznego. Jedną z ważniejszych korzyści stosowania tych przyrządów wspierających jest to, że w trakcie przemieszczania osoby niesamodzielnej nie chodzi do tarcia pomiędzy skórą seniora a powierzchnią materaca.

Dobrą alternatywą dla łatwoślizgów są standardowe płócienne podkłady, które mimo tego, że nie są dedykowane transferowi chorych to pomagają równomiernie umiejscowić ciężar ciała podopiecznego i uprościć jego przemieszczanie.

Zdrowy kręgosłup u opiekunów

1. W ciągu dnia należy dbać o swoją postawę: warto pamiętać o wyprostowanych plecach przy jednoczesnym napięciu brzucha i pośladków.
2. Podczas prasowania, należy dopasować wysokość deski do prasowania do swojego wzrostu.
3. Myjąc naczynia, przez dłuższy czas napięta jest ta sama grupa mięśni. Warto je odciążyć, umieszczając nogę na podwyższeniu (niskie krzesełko czy schodek kuchenny).
4. W pozycji siedzącej należy pamiętać o prawidłowej postawie ciała polegającej na prostych plecach i wysuniętej do przodu klatce piersiowej. Nie powinno się zakładać nogi na nogę.
5. Przed wstaniem z miejsca parę razy zaleca się wykonywać ćwiczenie polegające na zginaniu i wyprostowywaniu stóp, które pobudzi krążenie w całym ciele.
6. Warto wypróbować właściwą technikę wstawania, dzięki której możesz uniknąć nadwyrężenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Wstając należy obrócić się na bok, opuścić nogi i podeprzeć się ręką.
7. Należy wykonywać regularnie ćwiczenia rozciągające: mogą być to skłony japońskie czy koci grzbiet.
8. W czasie wolnym warto pomyśleć o wizycie na basenie – pływanie to jedna z najczęściej polecanych aktywności dla osób, które spędzają dużo czasu w pozycji stojącej.