Zbliża się Dzień Matki. Może to dobry moment, aby pomyśleć o zdrowiu i dłuższym życiu – swoim lub bliskiej osoby? Zamiast tradycyjnego bukietu kwiatów, warto zadbać o coś, co przyniesie trwałą wartość – dłuższe życie w zdrowiu. Problemy onkologiczne dotyczą coraz częściej kobiet (i mężczyzn!) w różnym wieku, jak pokazują statystyki, zachorowalność z roku na rok się zwiększa. 

Rak piersi jest najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych wśród kobiet na świecie, co roku na świecie diagnozuje się 1,7 miliona nowych zachorowań, co stanowi 25% wszystkich chorób onkologicznych u kobiet. Z drugiej strony nowotwór piersi bardzo łatwo wykryć, już na wczesnym etapie. Dlaczego więc nie zadbać o odpowiednią profilaktykę? 

Warto pamiętać, że do czynników ryzyka raka piersi należą czynniki środowiskowe, takie jak odpowiednie odżywianie, aktywność fizyczna, czy unikanie palenia. „Za proste żeby było skuteczne?” To błąd, właśnie te proste zasady mogą zmniejszyć występowanie raka piersi o około 30-40%. Innym ważnym czynnikiem w przypadku tego konkretnego nowotworu są czynniki genetyczne, między innymi mutacje genów BRCA1 i BRCA2, dlatego powinno się wykonać w tym kierunku badania u kobiet, które miały przypadki zachorowań w najbliższej rodzinie. 

Grupą nowotworów, o którą jeszcze do niedawna traktowano jako temat „tabu” są nowotwory szyjki macicy i jajników. Szacuje się, że wspólnie na całym świecie zabijają około 600 tys. Kobiet rocznie. W przypadku tego rodzaju nowotworu, udowodniono, że ryzyko występowania znacznie zmniejsza zaszczepienie na HPV, które obecnie jest refundowane w Polsce dla dziewczynek w wieku 11-12 lat, jednak warto zainwestować w zdrowie i zaszczepić się nawet w starszym wieku – zapytaj swojego ginekologa lub lekarza rodzinnego. Szczepienie dotyczy również mężczyzn. 

Decydującym czynnikiem w zwiększeniu szans na remisję, czyli „wygraniu walki” z nowotworem, jest jego szybkie wykrycie. Regularne badania pozwalają na wczesne rozpoznanie zmian chorobowych, co daje możliwość szybkiego i skutecznego działania. Warto pamiętać, że profilaktyka ratuje życie. 

W Polsce dostępne są bezpłatne programy badań profilaktycznych finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w tym: 

• Mammografia – badanie przesiewowe w kierunku raka piersi dla kobiet w wieku 45–74 lat; 

• Cytologia – badanie w ramach profilaktyki raka szyjki macicy, zalecane kobietom w wieku 25–64 lat. 

Choć te badania są podstawą profilaktyki, warto także zainwestować we własne zdrowie, wykonując dodatkowe badania, takie jak: 

• USG piersi – szczególnie u młodszych kobiet; 

• USG brzucha i USG przezpochwowe – w celu wykrycia nowotworów narządów płciowych; 

• Samobadanie piersi – prosta metoda, którą każda kobieta powinna stosować regularnie co miesiąc. Pamiętaj, że najlepiej wykonać  je 5-10 dni po rozpoczęciu cyklu miesiączkowego, ułatwi to badanie i zapobiegnie ewentualnym nieprzyjemnym odczuciom. Kobiety po menopauzie mogą wyznaczyć sobie jedne stały dzień w miesiącu, kiedy wykonają badanie. 

Wczesne wykrycie nowotworu daje największe szanse na pełne wyleczenie. Dlatego warto nie tylko korzystać z dostępnych programów, ale również podejmować dodatkowe działania na rzecz własnego zdrowia. 

🟣 Samobadanie piersi – krok po kroku.

Krok 1: Obejrzyj piersi przed lustrem.

• Stań przed lustrem z opuszczonymi rękami.
• Sprawdź, czy nie ma zmian w kształcie, wielkości, symetrii piersi lub skóry (np. marszczenia, zaczerwienienia, wciągnięcia).
• Zwróć uwagę na brodawki – czy nie są wciągnięte, czy nie ma wydzieliny.

Krok 2: Sprawdź piersi przy ruchach.

• Unieś ręce do góry i znów obejrzyj piersi w lustrze.
• Następnie oprzyj dłonie na biodrach, napnij mięśnie klatki piersiowej i obserwuj, czy nie pojawiają się zmiany.

Krok 3: Badanie palpacyjne na stojąco.

• Najlepiej robić to pod prysznicem – wilgotna skóra ułatwia wyczuwanie zmian.
• Użyj 3 środkowych palców (bez kciuka i małego palca).
• Prawą pierś badaj lewą ręką i odwrotnie.
• Ruchami okrężnymi lub prostymi uciskaj pierś delikatnie, ale stanowczo – od zewnętrznej części piersi do brodawki.
• Zbadaj też okolice pachy.

Krok 4: Badanie palpacyjne na leżąco.

• Połóż się na plecach, podłóż poduszkę pod ramię po stronie badanej piersi.
• Wykonuj te same ruchy, co pod prysznicem – okrężne lub promieniste.
• Nie zapomnij sprawdzić dołu pachowego (możliwe powiększenie węzłów chłonnych).
• Uciśnij delikatnie brodawkę, by sprawdzić, czy nie ma wydzieliny.

Co zrobić po diagnozie?  

Diagnoza nowotworu piersi lub narządów płciowych to trudny moment, ale warto pamiętać, że szybkie podjęcie odpowiednich działań może znacząco poprawić rokowania. Oto kroki, które warto podjąć, oraz miejsca, gdzie można szukać wsparcia. 

Twoim pierwszym krokiem zawsze powinna być wizyta u onkologa, który zleci dodatkowe badania diagnostyczne i zaplanuje leczenie. Diagnoza nowotworu może wywoływać lęk, stres i inne trudne emocje, jednak pamiętaj, nie jesteś z tym sama! Wsparcie emocjonalne od rodziny i bliskich także odgrywa ogromną rolę w procesie leczenia. Warto skorzystać z pomocy psychoonkologa, specjalisty, który pomoże radzić sobie z emocjami i stresem. Taką pomoc można uzyskać: 

• W poradniach onkologicznych; 

• W fundacjach i organizacjach, takich jak Rak’n’Roll, Amazonki, Unicorn czy Alivia; 

• W grupach wsparcia, które zrzeszają osoby będące w podobnej sytuacji. 

W chorobie nowotworowej żywienie ma kluczowe znaczenie. Odpowiednio dobrane posiłki mogą wzmacniać organizm, zmniejszać skutki uboczne leczenia i poprawiać jakość życia. Jednak pamiętaj, żeby nie szukać porad na własną rękę – w intrenecie znajdziesz dużo fałszywych źródeł informacji, które mogą Ci zaszkodzić. Skonsultuj się z dietetykiem onkologicznym, który pomoże dostosować dietę i suplementację do Twoich potrzeb.  

Pamiętaj, że walka z chorobą nowotworową wymaga kompleksowego podejścia: odpowiedniej diagnostyki, leczenia, wsparcia psychicznego i troski o zdrowy styl życia. Nie jesteś sama – istnieje wiele miejsc i osób, które są gotowe Ci pomóc.