W marcu obchodzony jest Światowy Dzień Nerek. W związku z tym pragniemy przybliżyć temat funkcjonowania układu moczowego u osób starszych i podkreślić rolę nawodnienia – kluczowego, zwłaszcza w opiece nad seniorami z demencją np. w przebiegu choroby Alzheimera czy innych zespołach otępiennych. 

Nerki są parzystymi organami w kształcie fasolki i są jednymi z najważniejszych organów w organizmie człowieka. Każdego dnia produkują od 1,5-2,5l moczu, z którym usuwane są szkodliwe produkty przemiany materii. Filtrują składniki, które powinny być reabsorbowane do krwioobiegu, pełnią ważną funkcję w regulacji ciśnienia tętniczego krwi oraz homeostazy całego organizmu. Mało znanym faktem jest, że nerki wpływają również na układ kostny poprzez produkcję aktywnych postaci witaminy D3, która z kolei jest istotnym składnikiem w walce z osteoporozą.  

Życie bez nerek nie jest możliwe – przewlekłe choroby mogą prowadzić do ich niewydolności, w efekcie czego chory będzie wymagał leczenia nerkozastępczego (np. hemodializa, dializa otrzewnowa) czy nawet transplantacji (przeszczepu) nerki.  

Jak zatem dbać o ich prawidłowe funkcjonowanie?  

Należy stosować się do złotych zasad zdrowego stylu życia – prowadzić regularną aktywność fizyczną, która nie tylko zapobiegnie otyłości i otłuszczeniu narządów, ale będzie prowadziła do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi i zapobiegała chorobom serca. Nadciśnienie tętnicze uszkadza pracę nerek, dlatego pamiętaj o regularnych pomiarach ciśnienia i gdy skurczowe utrzymuje się powyżej 140mmHG koniecznie skonsultuj się z lekarzem POZ. W tym aspekcie należy zwrócić szczególną uwagę na zredukowanie ilości soli w diecie, która będzie wpływała na wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Zalecane dzienne spożycie soli to ok. 5 g – czyli jedna łyżeczka – tu warto pochylić się nad tym ile soli mają produkty przetworzone i czy dodatkowe solenie posiłków nie przekroczy zalecanej normy.  

W kontekście zdrowia nerek nie sposób nie wspomnieć o zapobieganiu cukrzycy, która zaburza pracę nerek. Szacuje się, że połowa chorych na cukrzycę nie jest świadoma swojej choroby! W tym celu stosuj zdrową dietę i regularnie badaj poziom glikemii.  

Palenie tytoniu również może niekorzystnie wpływać na pracę tych narządów, dodatkowo jest potwierdzonym czynnikiem rakotwórczym, więc polecamy podjąć próbę walki z nałogiem.  

Dodatkowo zwróć uwagę na przyjmowane leki – nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych może przyczynić się do nieodwracalnych zmian w nerkach.  

Kolejnym ważnym aspektem zdrowia nerek jest nawodnienie organizmu – poprzez przyjmowanie zalecanej ilości płynów tj. około 2 litrów dziennie nerki będą miały odpowiednie warunki do produkowania moczu i „oczyszczania” organizmu. 

Co jednak jeśli nie chce nam się pić, lub Podopieczny, którym się opiekujemy odmawia picia? 

Poniżej przedstawiamy kilka sposobów: 

• Postaraj się wyrobić nawyk sięgania po picie. Mówi się, że tworzenie nawyków trwa zaledwie 3 tygodnie, dlatego jeśli masz dużo na głowie, lub zwyczajnie zdarza Ci się zapomnieć – ustaw budzik, który będzie przypominał Ci o nawodnieniu. 

• Pij mało, ale często. Zdecydowanie łatwej będzie Ci sięgnąć po kilka łyków wody, niż zmuszać się do wypicia całej butelki wody na raz. 

• Urozmaicaj smak napojów – wrzuć do niej plasterek pomarańczy, cytryny, ogórka, listki mięty, czy owoce jagodowe.  

• Sięgaj po produkty bogate w wodę. Jeśli trudno jest Ci pić odpowiednią ilość płynów, możesz dostarczać je organizmowi również w pożywieniu. Arbuz, ogórek, pomarańcze, truskawki czy pomidory zawierają dużo wody i mogą wspomóc nawodnienie. Zupy, koktajle czy jogurty również są dobrym źródłem płynów. 

• Zmieniaj temperaturę napojów. Niektórzy wolą ciepłe napoje, inni zimne – sprawdź, co bardziej odpowiada. W chłodne dni herbata z cytryną czy ciepła woda z miodem mogą być przyjemniejsze niż zimna woda, a latem orzeźwiający napój z kostkami lodu zachęci do picia. 

• Używaj atrakcyjnych naczyń. To szczególnie ważne dla osób starszych – kolorowy kubek, elegancka szklanka czy ulubiona filiżanka mogą sprawić, że picie stanie się przyjemniejszą czynnością. 

• Wprowadź element zabawy. Jeśli opiekujesz się seniorem, możesz zamienić picie w swego rodzaju rytuał – wspólne popołudniowe picie herbaty, degustacja różnych smaków wody czy małe „wyzwanie” dotyczące ilości wypitych szklanek dziennie. 

• Pamiętaj o zagęszczaniu płynów, jeśli to konieczne. Ma to szczególne znaczenie w opiece nad seniorami z głęboką demencją czy w opiece nad osobami po udarach, które doświadczają dysfagii- tj. zaburzeń połykania. Używanie zagęszczaczy pomoże mu bezpiecznie spożywać płyny. Możesz stopniowo wprowadzać różne smaki, by nieco urozmaicić dietę. 

• Przypominaj delikatnie, ale konsekwentnie. Jeśli Podopieczny odmawia picia, spróbuj tłumaczyć mu, dlaczego jest to ważne, i podawać napoje w małych ilościach, ale regularnie. Możesz też próbować różnych metod – podawania przez słomkę, picia łyżeczką czy podania napoju w atrakcyjny sposób, np. w eleganckiej filiżance. 

Odwodnienie u osób starszych, zwłaszcza z zespołami otępiennymi lub chorobą Alzheimera może być szczególnie niebezpieczne i przejawiać się zaburzeniami zachowania- niepokojem, lękiem, a nawet agresją.