Demencja to stan charakterystyczny dla wielu osób w starszym wieku. Nie jest ona jednak kolejną fazą rozwojową, jak mylnie niektórzy zakładają. Nie powinniśmy z góry domniemywać, że jesień życia na pewno przyniesie ze sobą otępienie.

Zatem jeśli nie jest to naturalnie występujący element w kolejnej fazie rozwoju człowieka, to czym właściwie jest?

Demencja – czym jest?

Demencja jest to spektrum różnych objawów, które w mniejszym lub większym stopniu wpływają na funkcjonowanie organizmu. Najmocniej objawy te przejawiają się w funkcjonowaniu mózgu osoby chorej i wpływają na sprawność umysłową.

Chorujące na nie osoby mają problemy z zapamiętywaniem i przyswajaniem informacji, komunikacją, słabą orientacją w czasie i przestrzeni. Mogą sprawiać wrażenie odrealnionych, ponieważ poczucie rzeczywistości jest u nich mocno zaburzone. Możliwe jest, że osoby z demencją mogą kreować własną rzeczywistość. Całość może się też wiązać z nadmierną nerwowością, czasem nawet agresją i brakiem prawdomówności.

Często współwystępuje w takich chorobach jak: Alzheimer, Parkinson czy udar mózgu.

Czy demencję można wyleczyć?

Aktualnie nie istnieje żaden lek, który pomógłby z walką z tą przypadłością. Jedynie niektóre z nich mogą wpłynąć na nieznaczną poprawę stanu osoby chorej i łagodzenie poszczególnych jej objawów.

Duże szanse na poprawę jakości życia mają osoby, które z tytułu otępienia korzystają z terapii poznawczo-behawioralnej. Sesje terapeutyczne pomagają także im opiekunom, na których barkach spoczywa duża odpowiedzialność za los podopiecznego.

Regularne ćwiczenia fizyczne również mogą znacząco wpłynąć na jakość życia tych osób i poprawić codzienne funkcjonowanie.

Wpływ demencji na proces komunikacji

Jak już wiemy, otępienie może znacząco wpływać na wiele aspektów życia osoby zmagającej się z demencją. Szczególnie może się ono odznaczyć w codziennej komunikacji z seniorem. Skąd borą się te trudności?

Z uwagi na pogorszony stan układu nerwowego, sytemu poznawczego, jak i pamięci, podopieczny może często wykazywać trudności z wyartykułowaniem myśli, czy zgłaszaniu potrzeb. Zapominanie poszczególnych słów czy zwrotów, nazw przedmiotów i miejsc, to codzienność seniora z chorobą otępienną.

Często też osobie chorej sprawia problem samo posługiwanie się aparatem mowy z uwagi na osłabienie mięśni kluczowych dla sprawnego funkcjonowania tej części ciała. To z kolei skutkuje mową niewyraźną, a czasem jej całkowitym zanikiem.

W ostateczności utrudniona komunikacja między chorym a opiekunem może prowadzić do frustracji obydwu stron i wzmóc nerwowe sytuacje.

Jakie są zatem możliwości, które pomogą nam zrozumieć potrzeby chorego, gdy występują problemy z komunikacją?

Rozmowa z osobą cierpiącą na demencję

Bardzo istotnym elementem sprawnej komunikacji w tym przypadku jest kontakt wzrokowy z osobą chorą. Mówiąc do niej, warto stać lub siedzieć na poziomie zasięgu jej wzroku. Unikajmy pozycji kucającej – jest ona najczęściej wybierana w kontakcie z dziećmi i świadomy tego senior może czuć w tej sytuacji dyskomfort psychiczny.

Ważne jest, by rozmowa przebiegała w jak najbardziej sprzyjających do tego warunkach. Wyciszmy radio, telewizor lub udajmy się w ciche i spokojne miejsce, które zapewni komfort rozmowy. Dzięki temu podopieczny nie będzie zmuszony do powtarzania kwestii i narażania się na niepotrzebny wysiłek.

Warto pamiętać o jasnym i klarownym wyrażaniu się. Należy dobierać słowa w taki sposób, by były jak najprostsze i w pełni zrozumiałe dla drugiej strony dialogu. Komunikację ułatwią także jasne prośby o wykonanie jakiejś czynności i przekazywanie ich pojedynczo np. „usiądź, proszę” lub „może pan/pani usiąść?”. Dopiero po wypełnieniu pierwszej czynności należy poprosić o kolejną. Dzięki temu osoba chora łatwiej przyswaja komunikaty, wie, na czym ma się skupić, a sama opieka nad nią staje się łatwiejsza.

Pytania również powinny być krótkie i zwięzłe. Najlepiej jeśli odpowiedź na nie będzie wymagała użycia prostego „tak” lub „nie” – bez konieczności budowania złożonych zdań.

Mimo że codzienna opieka nad osobą chorą może przysparzać nerwowych sytuacji, to konieczne jest bezwzględne zachowanie spokoju w każdej z nich. Kłopoty, które napotykamy każdego dnia w pracy opiekuńczej, nigdy nie mogą być zapalnikiem do wybuchów złości czy krzyków.

Należy pamiętać, że osoby z demencją często same ciężko radzą sobie z natłokiem zmian rozwojowych, których doświadczają, dlatego mogą czasem reagować agresją na stresowe sytuacje. Najlepszym lekarstwem na to jest spokój – już sama tonacja głosu opiekuna może znaczącą załagodzić sytuację.

Praca opiekuna osoby z demencją często wymaga też przewidywania jej potrzeb. Chory nie zawsze zdąży zasygnalizować tę czy inną potrzebę lub najzwyczajniej wstydzi się ją zasygnalizować. Dlatego warto komunikować choremu, że pozostajemy w gotowości i zawsze chętnie służymy pomocą.

O czym jeszcze pamiętać podczas sprawowania opieki nad chorym seniorem?

Warto wspomnieć, że nic co ludzkie nie jest nam obce i żaden z komunikatów nie powinien być dla seniora źródłem obawy lub wstydu.

Sami również kiedyś dotrwamy do jesieni życia i wtedy to nami ktoś będzie się opiekował. Warto zatem troszczyć się o osoby starsze tak, jakbyśmy opiekowali się sobą lub bliskimi – z najwyższą starannością, wyrozumiałością i spokojem. By schyłek życia był pięknym i spokojnym czasem.