Pierwszy w historii opis tej choroby zawdzięczamy lekarzowi o nazwisku Alzheimer, który opisał zaburzenia związane z pamięcią, występujące u swojej wówczas 50-letniej pacjentki. Warto zaznaczyć, że początkowe objawy występujące u osób dotkniętych chorobą mogą być zupełnie niezauważalne.

Mózg już zaczyna zmagać się z chorobą, ale nie ma to jeszcze wpływu na codzienne czynności oraz przejawiane przez osoby dotknięte tą chorobą zachowania. W efekcie długotrwałej neurodegeneracji następują zmiany w mózgu, z czasem powodując coraz większe problemy rzutujące na jakość życia chorych.

Utarło się stawiać znak równości pomiędzy przypadkami demencji, a objawami choroby Alzheimera. Trzeba jednak podkreślić, że demencja to pojęcie ogólne, jest ona zespołem objawów, zaś choroba Alzheimera bywa ich najpowszechniejszą przyczyną. Z informacji dostępnych w literaturze fachowej wynika, że około 60% wszystkich osób, których dotyczy kwestia demencji, to grono badanych cierpiących na chorobę Alzheimera.

Więcej o demencji przeczytasz tutaj: kliknij! 

Czym właściwie jest choroba Alzheimera?

Pierwsze zapisy na temat choroby Alzheimera (ang. Alzheimer’s disease, w skrócie AD) pochodzą już z 1906 roku, co oznacza, że zgłębianie tego tematu trwa już od przeszło wieku. Ze względu na poprawę jakości życia całej populacji, sukcesywnie wzrasta także wolumen osób w wieku powyżej 65 roku życia. Bazując na założeniach statystycznych przyjmuje się, że do 2050 roku będą oni stanowić około 30% całego społeczeństwa. Oznacza to, że choroba Alzheimera dotknie do tego czasu jednego na 85 diagnozowanych.

Choroba Alzheimera jest nieuleczalną chorobą neurodegeneracyjną. W tkance mózgowej u chorego występuje mniejsza ilość komórek nerwowych i synaps niż w zdrowym mózgu. Wraz z postępem choroby dochodzi do wzrostu liczby obumierających komórek – neuronów. Jest to przewlekła, postępująca choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego.

Do dziś nie udało się określić jednoznacznej przyczyny schorzenia, jednak wyszczególnia się czynniki ryzyka, które mogą mieć z nią ścisły związek.

Czynniki ryzyka:

1. Wiek.
2. Predyspozycje genetyczne.
3. Urazy głowy.
4. Choroby, na które pacjenci zapadli wcześniej: cukrzyca, zakażenie wirusem opryszczki oraz nadciśnienie tętnicze.
5. Długotrwały okres podwyższonego poziomu cholesterolu.
6. Według badaczy nie bez znaczenia jest także stopień edukacji, bowiem stwierdzono, że u osób ze średnim oraz wyższym wykształceniem rzadziej diagnozuje się chorobę Alzheimera.

Objawy choroby Alzheimera.

W przypadku opieki nad osobą starszą wskazana jest bezustanna czujność, ponieważ wczesne objawy choroby Alzheimera łatwo przegapić. W toku badań nad chorobą ustalono, że nieprawidłowości patologiczne w mózgowiu pojawiają się u pacjentów nawet dekadę przed zauważalnymi objawami zaburzeń funkcji poznawczych.

Pewne symptomy choroby Alzheimera mogą być jednak wychwycone odpowiednio wcześnie, co niewątpliwie ma niebagatelne znaczenie w dalszej opiece i podjęciu należytych działań. Schorzenie przebiega inaczej u każdego pacjenta, występuje jednak zbiór często spotykanych objawów, które są wspólne dla grupy badanych.

Wczesne oznaki zmian często są błędnie wiązane ze stresem, przebywaniem w ciągłym napięciu, problemy ze snem, a w konsekwencji z permanentnym zmęczeniem. Często niesłusznie przyjmuje się, że u osób w wieku 60+ takie symptomy są po prostu normą, nie interpretując ich jako oznak choroby.

Wyszczególnić można kilka istotnych objawów choroby:

1. Stopniowa utrata pamięci początkowo dotycząca prozaicznych kwestii, takich jak niemożność przypomnienia sobie jaki posiłek spożyto na śniadanie czy trudności z ustaleniem, gdzie odłożono rzeczy typu portfel, klucze. Istnieje też możliwość, że przedmioty te znajdywane będą w niespodziewanych lokacjach np. klucze wkładane do lodówki, telefon odnajdywany w szafce na buty itd.
2. Problemy komunikacyjne związane z użyciem konkretnych słów, które miały zostać zastosowane w zdaniu, co uniemożliwia wyartykułowanie treści we właściwej formie. Podopieczny ma problem z przypomnieniem sobie właściwych wyrazów.
3. Dezorientacja czasowo – przestrzenna, czyli trudności w ustaleniu lokalizacji oraz określeniu czasu zdarzeń. Poczucie zagubienia nawet wówczas, gdy okolica jest dobrze znana np. problemy z ustaleniem trasy powrotnej do domu.
4. Kłopoty z realizacją zadań – jednym z objawów choroby staje się brak możliwości wykonywania pracy, zadań, które dotychczas nie stanowiły wyzwania. Zdarza się, że taką czynnością może stać się nawet przygotowanie pożywienia, dlatego tak istotna jest obserwacja podopiecznego, bo tego typu zaburzenie może prowadzić do problemu z odżywianiem.
5. Zmiany w zachowaniu – pewne cechy charakterologiczne uwypuklają się, tym samym zaostrzając określoną dominantę. Pacjent może nagle stać się zaborczy, roszczeniowy, czy nawet agresywny, mimo iż wcześniej nie przejawiał takich zachować, lub było to w jego przypadku dotychczas incydentalne. Obecnie takie odstępstwa od prezentowanych postaw mogą występować znacznie częściej.
6. Alienacja z życia towarzyskiego oraz kulturalnego – w niektórych przypadkach cierpiący pozostaje w domu, pozostając w kontakcie jedynie z bliskimi i lekarzem. Problemy interlokutorskie narastają, jednocześnie nasila się kilka objawów, co ma ścisły związek z utratą pamięci i poczuciem wyobcowania. Podopieczny z biegiem czasu coraz bardziej unika kontaktu ze światem zewnętrznym, co utrudnia leczenie i obniża poziom zdolności komunikacyjnych diagnozowanego.
7. Kłopoty z decyzyjnością oraz adekwatną oceną sytuacji – w późniejszej fazie pacjent nie jest w stanie decydować o sobie, gdyż zaburzenia poznawcze uniemożliwiają właściwy ogląd sytuacji. Występują omamy, chory traci kontakt z rzeczywistością.

Mity dotyczące choroby Alzheimera.

1.Założenie, że wiek jest jedyną przyczyną choroby.

Utarło się sądzić, że choroba Alzheimera dotyczy wyłącznie osób będących po 65 roku życia. Faktem jest, że ryzyko zapadania na nią to przede wszystkim kwestia podeszłego wieku, jednak pamiętać należy, że może mieć ona także inne podłoże. Pierwsze objawy choroby mogą pojawić się u osób znacznie młodszych.

W obiegowej opinii, chorych nadal postrzega się wyłącznie jako osoby starsze, a wiedzieć należy, że nie zawsze jest to kwestia metryki. Objawy miewają związek z wcześniejszą obecnością choroby w rodzinie. W przypadku, gdy u rodzica danej osoby została zdiagnozowana choroba Alzheimera, jest ona bardziej podatna na rozwój schorzenia.

Statystyki mówią, że w rodzinach, w których doszło do zdiagnozowania choroby jej członkowie są 4 – 10 razy bardziej narażeni na zachorowanie. Przyjmuje się, że zapadanie na chorobę Alzheimera w młodym wieku, to 1 – 2% wszystkich zdiagnozowanych przypadków. Ustalono, że wynikać może to z mutacji genu APOE.

2.Choroba Alzheimera zawsze przejawia się agresywnością chorego.

Faza ta może mieć miejsce, nie stanowi jednak normy występującej u wszystkich badanych. W pewnym etapie zmagania się z dolegliwościami behawior ten może być wypadkową kilku czynników.

Schorzenie powoduje stałe i nieodwracalne zmiany w mózgu, które mogą pociągnąć za sobą zauważalne zmiany osobowości. W konsekwencji prowadząc do zachowań, których nie zaobserwowano wcześniej u danej osoby. Werbalnie może dochodzić do wyzywania osoby sprawującej pieczę nad chorym, krzyku, używania wszelakich zwrotów obelżywych, a także szantażowania opiekuna. Zdarza się także, że dochodzi do przemocy fizycznej – rzucania przedmiotami, bicia, a także kopania, czy gryzienia.

Wynika to przede wszystkim ze stopniowego zanikania funkcji poznawczych. Wprost proporcjonalne do zachodzących w organizmie zmian pojawia się podwyższony poziom lęku. W związku z tym mają miejsce bezwiedne działania obronne, gdyż pacjent odczuwa ciągłe poczucie zagrożenia. Łatwo go wówczas zaniepokoić, rozdrażnić, wywołać niepożądaną reakcję.

Pamiętajmy, że agresja, to także komunikat. Niekiedy przemoc fizyczna jest formą wyrażania niezaspokojonych potrzeb, wynikającą z bezradności i bezsilności pacjenta, który nie ma już możliwości wysławiać się w sposób zrozumiały. Wykorzystuje więc inne, wciąż dostępne formy komunikatu i wywarcia presji na opiekunie. Agresja nie występuje u każdego chorego, gdyż nie istnieje lustrzany przebieg choroby Alzheimera. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.

3. Opieka sprawowana przez rodzinę chorego ma wpływ na spowolnienie przebiegu choroby.

U podstaw mitu głoszącego, że najlepszym opiekunem jest ktoś spokrewniony leży pogląd, że osoba bliska najlepiej zrozumie podopiecznego.

Zakłada się, że dzięki ciągłemu obcowaniu z osobą znającą chorego doskonale, taką która będzie mu na bieżąco przypominać to, o czym zapomniał (np. historie rodzinne), choroba będzie miała łagodniejszy przebieg. Warto zaznaczyć, że każdy z etapów choroby cechuje się innym rodzajem wyzwań stawianych przed opiekunem.

Zwyczajowo wyróżnia się trzy fazy przebiegu choroby Alzheimera:

• Pierwsza dotyczy kłopotów z pamięcią krótkotrwałą. W tym stadium zauważane są zaburzenia zapamiętywania nowych informacji, ale także problemy z koncentracją. Na tym etapie występują też częste zaburzenia nastroju, a nawet depresja.
• W przypadku drugiej fazy mają miejsce problemy w codziennych czynnościach m.in. z obsługą sprzętu kuchennego: piekarnika, noży, kuchenki gazowej. Zagrożony jest więc zarówno chory, jak i przebywający z nim domownicy. Z czasem dochodzi do problemów z rozpoznawaniem bliskich, co dla całej rodziny jest dużym obciążeniem emocjonalnym. Mogą pojawić się omamy i urojenia na przykład o treści prześladowczej.
• Faza trzecia to etap, w którym niemożliwa jest już samodzielna egzystencja. Nie ma kontaktu z chorym. Staje się on osobą leżącą, co grozi powikłaniami takimi jak odleżyny, czy zagrożenie zadławienia się podawanym posiłkiem. Pojawić mogą się problemy z utrzymaniem moczu i stolca. Specjalistyczna wiedza w zakresie opiekuńczym staje się wręcz niezbędna. Ważna jest odpowiednio szybka reakcja na nieprzewidywane zdarzenia. Podopieczny może nawet nie rozpoznawać opiekuna, w związku z czym nie postrzega go jako osoby niosącej pomoc, a jako potencjalne zagrożenie.

Więcej na temat faz otępienia występujących w chorobie Alzhaimera przeczytasz tutaj: kliknij!