Higiena osób starszych jest kluczowym elementem codziennej opieki nad nimi. Szczególną uwagą trzeba obdarzyć jamę ustną seniorów, ponieważ stosowanie różnych leków, antybiotyków oraz błędy popełniane w procesie higieny, mogą negatywnie wpływać na jej stan.

Szczególną troską należy objąć higienę jamy ustnej u osób w podeszłym wieku. Dlaczego? Ponieważ na tym etapie życia często pojawiają się trudności z przełykaniem czy prawidłowym rozdrabnianiem pokarmu. Co za tym idzie – resztki znajdujące się jamie ustnej, które najczęściej gromadzą się miedzy dziąsłami a wewnętrzna powierzchnią policzków, mogą prowadzić do chorób dziąseł, jak i innych problemów w jej obrębie.

Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas codziennej toalety?

Higiena jamy ustnej – przygotowanie

Gdy myślimy o higienie jamy ustnej to najważniejsza wydaje się być odpowiednia częstotliwość mycia. Optymalne jest mycie zębów 2 razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku. Ponadto warto pamiętać o przyszykowaniu:

• odpowiedniej szczoteczki do zębów – idealnym wyborem będzie wersja z miękkim włosiem,
• pasty do zębów zgodnej z potrzebami podopiecznego,
• kubka z wodą,
• płynu do płukania jamy ustnej,
• ręczników (także tych jednorazowych),
• pojemnika na protezę, jeśli senior z niej korzysta.

Jak myjemy zęby podopiecznego?

Jeśli senior jest samodzielny i może wyszczotkować zęby bez naszej pomocy, to naszą rolą jest jedynie dopilnowanie, by zrobił to starannie.

W przypadku, gdy opiekujemy się osobą leżącą, należy:

• ułożyć ją w odpowiedniej pozycji (siedzącej lub półsiedzącej), która umożliwi bezpieczną pielęgnację (czyli nie dopuści do zachłyśnięcia się wodą) oraz będzie dla niej wygodna,
• zabezpieczyć ją przed zachlapaniem przy pomocy ręczników (układając je w okolicach szyi),
• nałożyć pastę na szczoteczkę – najlepiej suchą, by nie doprowadzić do przypadkowego zadławienia się pianą,
• dokładnie umyć zęby zaczynając od ich strony zewnętrznej, kontynuując na środkowej i kończąc na wewnętrznej,
• nie zapominać o oczyszczeniu języka, dziąseł, wewnętrznej strony policzków – robimy to w sposób bardzo delikatny, by nie uszkodzić wrażliwej błony śluzowej oraz zębów,
• starannie wypłukać jamę ustną,
• osuszyć twarz przy pomocy ręcznika.

Higiena jamy ustnej osoby starszej cierpiącej na demencję wymaga nieco więcej uwagi ze strony opiekuna. We wczesnym jej etapie, gdy senior jest samodzielny, na ogół wystarczy, by regularnie przypominać mu o konieczności umycia zębów. Możemy też myć zęby wraz z podopiecznym – może on wtedy obserwować nasze ruchy.

Gdy sprawność osoby w podeszłym wieku obniża się, to pomoc ze strony opiekuna staje się niezbędna. O czym należy w takiej sytuacji pamiętać? O przyjęciu wygodnej dla obydwu stron pozycji – opiekun staje obok podopiecznego, dzięki czemu jest w stanie podtrzymać mu głowę, jeśli zachodzi taka potrzeba. Następnie myjemy zęby używając do tego szczoteczki ze średnią miękkością włosia i pamiętamy, by starannie wyczyścić wszystkie partie jamy ustnej.

Jak natomiast wygląda cała procedura w przypadku osób korzystających z protez zębowych?

Toaleta protez zębowych

Protezy zębowe należy czyścić tak samo często, jak naturalne zęby. Można to robić za pomocą szczoteczki przeznaczonej do protez, jednak nie zaleca się w tym przypadku stosowania past z uwagi na składniki, które mogą uszkadzać ich powierzchnię.

Można używać do ich pielęgnacji specjalnych środków (w których należy moczyć protezę), jednak nie powinno być to podstawą ich pielęgnacji. Najważniejsze jest czyszczenie szczoteczką oraz płukanie protezy bieżącą wodą po każdym posiłku.

Konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas higieny protezy, by nie uszkodzić jej delikatnych części. Warto też zwrócić uwagę na skład środków, których używamy do jej czyszczenia, ponieważ niektóre z nich mogą negatywnie wpływać np. na te jej części, które wykonane są z metalu.

Co ogromnie istotne – trzeba kontrolować czy senior wyjmuje protezę na czas snu (osoba mocno przyzwyczajona do jej obecności, może zwyczajnie o niej zapominać). Ma to znaczący wpływ na stan i zdrowie dziąseł podopiecznego. Dodatkowo przechowywanie jej na czas snu w dedykowanym roztworze niweluje jej suchość i poprawia komfort noszenia podczas dnia.

Czyszczenie protezy zębowej

Wiedząc już pokrótce jak postępować z protezą, możemy przystąpić do samego procesu higieny, który możemy opisać w kilku punktach:

1. Najbezpieczniej jest czyścić ją bezpośrednio nad zlewem, na którego dnie układamy miękki ręcznik. Zamortyzuje jej ewentualny upadek.
2. Starannie wypłuczmy ją pod bieżącą wodą, by pozbyć się resztek pokarmów.
3. Używajmy środka przeznaczonego do czyszczenia protez zębowych.
4. Czyśćmy powierzchnię za pomocą szczoteczki, pamiętając, by robić to możliwie delikatnie.
5. Język i dziąsła warto wyczyścić za pomocą pasty z fluorem, ponieważ działa ona antybakteryjnie i zapobiega próchnicy.
6. Na koniec pamiętajmy o dokładnym wypłukaniu ust osoby w podeszłym wieku (jeśli jest ona świadoma).

Jak można zauważyć cały proces higieny jamy ustnej u osób starszych, nie jest specjalnie skomplikowany. Wymaga jednak systematyczności, dokładności i delikatności, by pomóc podopiecznemu w utrzymaniu prawidłowego stanu zdrowia tej części ciała.

Codzienna higiena to praca przynosząca efekty, jednak pamiętajmy o regularnych wizytach u lekarza stomatologa, ponieważ są one świetnym uzupełnieniem prawidłowej opieki nad podopiecznym, a także źródłem wielu cennych wskazówek, jak powinna ona wyglądać.