Jedną z podstawowych czynności wykonywanych podczas sprawowania opieki nad podopiecznym w podeszłym wieku, jest szeroko rozumiana pielęgnacja. Jest ona ważna nie tylko dla fizycznego komfortu seniora, co też psychicznego.

Warto więc mieć wiedzę o tym, jak podchodzić do kwestii pielęgnacji, by należycie zadbać o ciało osoby starszej i nie zaburzać jej spokoju psychicznego. Na co warto zwrócić uwagę w pierwszej kolejności?

Pielęgnacja osoby starszej – ogólne zasady

Jednym z najważniejszych elementów prawidłowej pielęgnacji podopiecznego jest komunikacja. Przed przystąpieniem do tych czynności warto zapytać seniora o jego samopoczucie i ustalić, czy i w jakim stopniu może on samodzielnie w nich uczestniczyć.

Z kolei, przystępując już do konkretnych czynności, trzeba zawsze mówić jasno i wyraźnie, co za chwilę będziemy robić. Krótko i zrozumiale informujemy, że np. będziemy myć twarz. Ważne, by te komunikaty były zwięzłe i konkretnie mówiły, czego podopieczny może się w danej chwili spodziewać.

Jeśli nasz podopieczny jest osobą niewidzącą i/lub nie mamy z nią werbalnego kontaktu, istotnym elementem kontaktu jest dotyk. Dobrze jest uprzedzić każdą czynność delikatnym dotykiem dłoni.

Znaczenie dla uczucia komfortu seniora podczas czynności pielęgnacyjnych ma także porządek wokół łóżka. Istotne jest, by opiekun przygotował sobie wcześniej wszystkie niezbędne przedmioty i kosmetyki oraz miał pojemnik do wyrzucania zużytych środków higienicznych tj. jak wilgotne chusteczki.

Toaleta leżącego podopiecznego

Odpowiednia pielęgnacja i higiena skóry osoby leżącej jest bardzo ważna dla jej zdrowia. Fakt, że podopieczny jest osobą niemobilną, jest tu bardzo istotny, ponieważ w takim przypadku skóra nie ma takiej możliwości, by oddychać, jak w przypadku osoby poruszającej się.

Dla osoby leżącej szczególnie niebezpieczne jest, gdy mierzy się ona z nietrzymaniem moczu i/lub kału. Okolice intymne często przebywają w wilgotnym środowisku, a same wydzieliny wytwarzają drażniące skórę, substancje.

W związku z tym prawidłowa higiena ciała osoby leżącej jest szalenie istotna. Warto też zaznaczyć, że ma ona wpływ na profilaktykę przeciwodleżynową.

Kroki przed przystąpieniem do czynności toaletowych

Nim rozpoczniemy proces mycia osoby leżącej, warto zadbać o zastosowanie kilku istotnych kroków:

1. Codzienna toaleta dla każdego z nas należy raczej do czynności intymnych. Nic więc dziwnego, że podopieczny może odczuwać w tym momencie dyskomfort. Warto więc zadbać o dobrą, spokojną atmosferę.
2. Wszystkie czynności należy wykonywać w wolnym tempie. Pośpiech nie jest tu wskazany.
3. Istotna jest odpowiednia temperatura w pomieszczeniu – nie może być za wysoka ani też za niska.
4. Wszystko to, czego będziemy używać podczas czynności toaletowych warto mieć naszykowane wcześniej, tak by było pod ręką.
5. Dbajmy za pomocą odpowiednich podkładów o to, by nie zamoczyć łóżka podopiecznego.
6. Nie rozbierajmy podopiecznego od razu do naga. Warto robić to fazowo i ściągać odzież z części ciała, która jest aktualnie myta.
7. Nie wolno dopuszczać, by podczas tych czynności w pomieszczeniu przebywał ktoś jeszcze. Pamiętajmy, że to sytuacja bardzo intymna.
8. Zadbajmy o swoją wygodę w działaniu – dopasujmy wysokość łóżka i włóż strój, który nie będzie wpływał negatywnie na swobodę ruchów.

Mycie głowy osoby leżącej

Przed przystąpieniem do mycia głowy osoby leżącej, naszykujmy wcześniej odpowiedni szampon, ręczniki, miskę lub basenik, grzebień. Zadbajmy też o odpowiednią temperaturę wody.

Przy pomocy niewielkiej ilości szamponu myjemy skórę głowy seniora, masując ją opuszkami palców. Spłukujemy szampon wodą z naczynia. Jeśli zachodzi taka potrzeba, to powtarzamy czynność mycia i spłukiwania.

Po delikatnym uniesieniu chorego rozczesujemy delikatnie włosy i suszymy.

Toaleta jamy ustnej leżącego podopiecznego

Układamy ręcznik pod brodą seniora i za pomocą delikatnych ruchów myjemy jego zęby okrężnymi ruchami, zaczynając od części zewnętrznej. Następnie, ustawiając szczoteczkę pionowo, również okrężnymi ruchami myjemy część wewnętrzną.

Możemy także odświeżyć język seniora, co znacząco wpłynie na jego komfort.

Jeśli podopieczny zmaga się z suchością jamy ustnej, to dobrze jest zastosować substytuty śliny, które przyniosą mu ulgę.

Mycie ciała leżącej osoby w podeszłym wieku

Pamiętajmy, że mycie całego ciała podopiecznego powinno odbywać się przynajmniej raz dziennie. Trzeba też pamiętać, by do mycia skóry seniora raczej nie używać mydła, ponieważ działa ono wysuszająco.

Mycie rozpoczynamy od twarzy, oczu i szyi.  Jednorazową myjką delikatnie oczyszczamy oczy – zaczynamy od strony zewnętrznej i kończymy na wewnętrznej. Kolejno myjemy uszy, szyję i kark.

Myjąc klatkę piersiową, pamiętamy, by pod kołdrę podłożyć ręcznik, który ochroni ją przed zamoczeniem.

Mycie rąk rozpoczynamy od tej, która leży dalej od nas. Dla odczucia komfortu seniora dobrze jest zanurzyć jego dłoń w misce z wodą. Następnie myjemy: przedramię, ramię, pachę dłoń, oraz paznokcie. Ustalając kolejność mycia części ciała, rozpoczynamy od tych najmniej brudnych. Czynności powtarzamy z drugą ręką. Podobna procedura obowiązuje podczas mycia nóg.

Bardzo ważnym etapem w czynnościach toaletowych jest mycie okolic intymnych. Przystępując do nich, należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy osoba starsza nie ma żadnych odparzeń, którymi niezwłocznie należałoby się zająć.

Rozpoczynając mycie okolic intymnych, bardzo istotne jest, by zachować prawidłowy kierunek – od narządów płciowych do odbytu. Nigdy odwrotnie, ponieważ stanowi to zagrożenie przeniesienia bakterii z odbytu do narządów płciowych.

Czynności pielęgnacyjne u osób z nietrzymaniem moczu

Pielęgnując skórę okolic intymnych u podopiecznego, który zmaga się z nietrzymaniem moczu, ważne jest dokładne ich oczyszczanie przy każdej zmianie wyrobu chłonnego. Dodatkowo w przypadku tych osób stosowanie wody do toalety okolic intymnych może nie być dobrym rozwiązaniem.

Warto w tym przypadku rozważyć zastosowanie produktów bez użycia wody. Doskonale do tego celu sprawdzą się pianki myjąco-pielęgnujące, a także chusteczki pielęgnacyjne.

Po zakończeniu czynności toaletowych i dokładnym osuszeniu ciała leżącego seniora warto zatroszczyć się o odpowiednią ochronę dla jego skóry. Pamiętając, że skóra osoby niemobilnej jest wyjątkowo mocno narażona na odparzenia, podrażnienia i odleżyny, należy regularnie stosować odpowiednie kosmetyki w postaci kremów ochronnych.

Pamiętajmy, że nieodzowną częścią odpowiedniej pielęgnacji osoby leżącej jest czujność, spostrzegawczość i szybkość działania. Im szybciej zauważymy niepokojące zmiany na skórze seniora, tym skuteczniej będziemy mogli zareagować i przyczynić się do poprawy jego stanu zdrowia i komfortu fizycznego, jak i psychicznego.