Jednym z często występujących problemów związanych z opieką nad schorowaną osobą starszą jest kwestia spożywania posiłków. Osoba chora często nie chce jeść, co wywołuje u ich opiekunów poczucie bezsilności. Podstawą w tym wypadku jest zrozumienie, dlaczego tak się dzieje i jakie są tego przyczyny.

Wiedza z zakresu stanu organizmu osoby w wieku podeszłym znacząco ułatwia sprawowanie nad nią opieki.

Jakie zmiany zachodzą w organizmie osoby starszej?

Przede wszystkim warto zdać sobie sprawę z tego, że osoba starsza może cierpieć na różne choroby lub zaburzenia. Może zmagać się z chorobą Alzheimera, mieć problemy z układem krążenia, systemem nerwowym, mobilnością czy poznawczością.

Zmiany, które zachodzą w organizmach osób w podeszłym wieku, dotyczą wielu jego aspektów. Omówmy pokrótce najistotniejsze.

W układzie ruchu:

• wraz z wiekiem zmniejsza się procentowa zawartość wody w organizmie, co ma znaczący wpływ na stan kości i mięśni,
• spada masa mięśniowa na rzecz wzrostu tkanki tłuszczowej,
• zmniejsza się gęstość kości (co wzmaga ryzyko wystąpienia osteoporozy i urazów mechanicznych).

W układzie oddechowym spadek masy mięśniowej znajduje odzwierciedlenie w zmniejszonej pojemność płuc.

Osłabienie pracy układu sercowo-naczyniowego wpływa na zmniejszenie wydolności, większą męczliwość.

Znaczące zmiany zachodzą także w układzie nerwowym. Często osoby w podeszłym wieku mają większe problemy z pamięcią i koncentracją. Wydłuża się u nich czas odruchowych reakcji i osłabia czucie.

Nie bez zmian pozostaje także układ pokarmowy. Ilość wydzielanej śliny znacznie się zmniejsza, dlatego osoby z demencją często skarżą się na suchość w ustach. Kwasów żołądkowych jest znacznie mniej, a ruchy jelit zwalniają. Typowe w tym wieku są także problemy z połykaniem jedzenia.

Tak pokrótce przedstawia się zarys zmian w organizmie chorego w wieku starczym. Oczywistym jest fakt, że wzajemnie na siebie wpływają i mogą w efekcie stwarzać trudności w codziennej opiece nad taką osobą. Bywa też, że osoby starsze miewają problemy z apetytem.

Dlaczego osobom z demencją brakuje apetytu?

Wpływ na chęć do jedzenia osób starszych i chorych ma wiele czynników. Oprócz tych czysto fizycznych, które wcześniej w skrócie omówiliśmy, można też wyróżnić samą higienę podawania posiłku. Co to oznacza?

Brak regularności w przyjmowaniu posiłków. Ma ona ogromne znaczenie nie tylko w sensie stricte fizycznym (np. dla prawidłowego działania układu trawiennego), co w celu wyrobienia zdrowych nawyków żywieniowych. Stałe godziny przyjmowania pokarmów służą zdrowym i optymalnym jego ilościom – senior nie będzie odczuwał chęci na podjadanie.

Kolejnym błędem, który niestety jest dość częsty w codziennym żywieniu chorego, są składniki, z których składa się posiłek. Bardzo szkodliwe jest podawanie żywności w przetworzonej postaci, dużej ilości cukru, soli, tłuszczów i wszystkich posiłków ciężkostrawnych.

Jeśli chory ma problem z gryzieniem lub połykaniem to również może go mocno zniechęcić do jedzenia – siłą rzeczy, nie jest to w takim przypadku przyjemność, a przykry obowiązek do spełnienia.

Warto też pamiętać, że leki, które przyjmuje nasz podopieczny, mogą wpływać na łaknienie i tym samym chęć do jedzenia.

Znając już możliwe powody takiego stanu rzeczy, to ostatnim pytaniem, które się nasuwa jest: jak temu zaradzić?

Jak sprawić, by senior chciał jeść?

Niestety nie istnieje jeden uniwersalny środek, który sprawi, że niejadek zacznie nagle prosić o dokładki. Jednak dzięki dużej wiedzy na temat codziennego funkcjonowania podopiecznego, stanu jego organizmu, przyzwyczajeń oraz z odrobiną dobrej woli możemy znacząco wpłynąć na poprawę tej sfery życia.

1. Jeśli wiemy, że problemy wynikają z choroby (spektrum przypadłości, które mogą mieć wpływ na żywienie jest bardzo szerokie – od problemów trawiennych, po układ nerwowy czy chorobę Alzheimera), to warto zatroszczyć się o odpowiednie leczenie i farmakologię dla chorego.
2. Ważne, by opiekun zwracał też uwagę na to, czy senior ma odpowiednio dobraną protezę zębową i na higienę jamy ustnej. Trzeba dopilnować, by senior udał się na wizytę u stomatologa lub protetyka.
3. Wiele osób w podeszłym wieku nie jest w stanie zjeść kilku posiłków dziennie, dlatego należy zadbać, by były one wysokokaloryczne i odpowiednio przy tym zbilansowane (przy odrobinie pomyślunku także zupy mogą spełnić te kryteria).
4. Ogromną rolę odgrywają też w tym przypadku wszelkie aktywności fizyczne. Oczywiście nie mamy tu na myśli wyczerpujących sprintów czy ćwiczeń siłowych. Już same spacery w przypadku osób mobilnych znaczącą wpływają na chęć do jedzenia. Osobom leżącym również można zapewnić minimum aktywności za pomocą ćwiczeń rehabilitacyjnych – z zachowaniem wszelkiej ostrożności i delikatności.
5. Jak już wcześniej pisaliśmy, w diecie osoby z demencją niewskazana jest obecność cukru czy soli, jednak z powodzeniem można je zastąpić z pomocą ulubionych ziół i przypraw (nadal ściśle kontrolując to z konkretnymi wymogami dietetycznymi).
6. Jeśli lekarz nie widzi przeciwwskazań, a nawet to zaleca, to warto wprowadzić do diety seniora odpowiednie suplementy np. błonnik, który usprawni proces trawienia lub cynk, który pomoże w deficycie łaknienia.
7. Bardzo ważne jest, by jedzenie podlegało odpowiedniej higienie. I nie chodzi tu jedynie o czystość i porządek przy podawaniu pokarmów, co też o całą otoczkę. Spokój i cisza zbawiennie wpływają na komfort przyjmowania posiłków. Podobnie z ulubioną zastawą – plastikowe sztućce nie nastrajają do jedzenia chyba nikogo.
8. Nie ma też mowy o prawidłowym żywieniu bez prawidłowego nawadniania. Przyjmowanie płynów w różnej formie każdego dnia pomaga zachować organizm w dobrej kondycji. Najbardziej wskazane jest picie wody. Soki mogą wzbogacać dietę w jesieni życia, jednak należy trzymać rękę na pulsie z uwagi na obecną w nich fruktozę.

Czy posiłek może przyjemnością także dla osób chorych i starszych?

Może, a nawet powinien! Nie od razu jednak Kraków zbudowano i możliwe, że droga do tego celu będzie długa i wyboista. Jednak u jej kresu czekać będzie nagroda dla obydwu stron relacji podopieczny-opiekun. Lepszy stan zdrowia i radość z życia dla osoby starszej oraz satysfakcja z pracy dla opiekuna.